تعریف فشار خون کنترلشده در سالهای گذشته براساس بیماریهای مختلف، متفاوت بود اما در سالهای اخیر اعداد یکسانی برای آن درنظر گرفته شده است. طبق آخرین دستورالعملها، فشارخون سیستولی (فشار بالایی) باید زیر 140 و فشار خون دیاستولی (فشار پایینی) باید زیر 90 باشد. برای رسیدن به این اهداف راهکارهای غیردارویی و دارویی مختلفی وجود دارد که در ادامه به آنها اشاره میشود.
1. کاهش وزن: افراد مبتلا به فشار خون باید دارای BMI یا نمای توده بدنی زیر 25 باشند. برای به دست آوردن نمای توده بدنی کافی است وزن خود (به کیلوگرم) را بر قد (به متر) به نمای 2 تقسیم کنید. برای مثال اگر وزن 70 کیلوگرم و قد 170 سانتیمتر باشد باید 70 را در صورت تقسیم و 7/1 به نمای 2 را در مخرج کسر قرار دهید. میزان نمای توده بدنی در حالت طبیعی باید بین 20 تا 25 باشد.
2. اصلاح تغذیه: زیادهروی در مصرف نمک یکی از عوامل مهم فشار خون است. بهطور کلی، توصیه میشود مقدار نمک مصرفی روزانه اعم از نمک موجود در غذاهای مصرفی، چیپس، پفک و... کمتر از 6 گرم باشد. در مقابل، افزایش مصرف میوه و سبزی تازه بهدلیل برخورداری از پتاسیم میتواند به کنترل فشار خون کمک کند. تحقیقات نیز نشان دادهاند مصرف موز و مکملهای حاوی پتاسیم خطر عوارض فشار خون مثل سکتههای مغزی را کاهش میدهد. یکی دیگر از راهکارهای تغذیهای در کنترل فشار خون، کاهش مصرف چربی و غذاهای چرب است. الکل نیز فشار خون را بالا میبرد و باید کنار گذاشته شود.
3. ورزش روزانه: مبتلایان به فشار خون باید روزانه حداقل 30 دقیقه فعالیت ورزشی مثل پیادهروی سریع داشته باشند. البته بهتر است ورزش تحت کنترل و مشورت پزشک انجام شود، بهخصوص اگر فرد دچار تنگی و گرفتگی عروق باشد. این افراد به هیچ وجه نباید از ورزش منع شوند اما در صورت بروز درد یا احساس سنگینی در قفسه سینه باید ورزش را قطع و برای آگاهی از محدودیتهای لازم با پزشک خود مشورت کنند.
4. درمانهای دارویی: درصورتی که فشار خون با اصلاح تغذیه، شیوه زندگی درست و کاهش وزن به حد طبیعی نرسد باید درمانهای دارویی را آغاز کرد. فشار خون اغلب بهدلیل تنگی عروق یا افزایش فعالیت و پمپاژ قلب ایجاد میشود. داروهای فشار خون نیز با گشاد کردن عروق یا کاهش قدرت پمپاژ قلب بر میزان فشار اثر میگذارند. هر گروه از این داروها مکانیسمهای بهخصوصی دارند که در ادامه به شایعترین آنها اشاره میشود.
دیورتیکها: گروه دارویی اول در درمان فشار خون بالا، دیورتیکها یا داروهای مدر هستند. این داروها با افزایش مقدار ادرار از حجم خون داخل رگها میکاهند تا فشار واردشده بر آنها را پایین بیاورند. از معروفترین این داروها میتوان به هیدروکلروتیازید، تریامترن اچ، لازیکس یا فورزماید و اسپیرونولاکتون اشاره کرد. داروهای مدر بهتر است صبحها مصرف شوند تا با افزایش ادرار در خواب شبانه اختلال ایجاد نکنند.
بتابلوکرها: داروهای بلوککننده گیرندههای بتا از جمله متورال و پروپرانولول اغلب در بازار بهعنوان داروهای قلبی شناخته میشوند اما در عین حال فشار خون را هم پایین میآورند. این داروها معمولا 2 بار در روز مصرف میشوند.