این سیستم، در واقع ابزاری برای ثابت نگه داشتن سرعت خودرو حین رانندگی در سطح جاده‌ها، بزرگراه‌ها، یا اتوبان‌هاست. به‌طور مثال، اگر راننده بخواهد سرعت را روی ۱۲۰ کیلومتربرساعت ثابت نگه دارد، با فعال‌سازی کروز کنترل به‌راحتی می‌تواند این کار را انجام دهد.
اساس این ابزار به‌گونه‌ای است که خودرو به‌صورت اتوماتیک می‌تواند سرعت خودرو را تحت هر شرایطی از رانندگی ثابت نگه دارد. زمانی که این ابزار را فعال می‌کنید و سرعت خودرو روی عدد خاصی ثابت شده است، این سرعت، در مسیرهای سربالایی، سراشیبی، یا هنگام وزش باد مخالف، تغییر نخواهد کرد.
کروز کنترل این امکان را نیز در اختیار راننده قرار می‌دهد تا بی آن‌که نیازی به فشردن پدال‌های ترمز و گاز باشد، سرعت خودرو را با هر بار فشردن دکمه کنار فرمان، به میزان یک کیلومتربرساعت، افزایش یا کاهش دهد.
کروز کنترل در خودروهای با دنده اتوماتیک، با فشار دادن پدال ترمز و در خودروهای با دنده دستی، با فشار دادن پدال کلاچ، از مدار خارج می‌شود. البته پس از خارج شدن کروز کنترل از مدار، مجدداً با فشار دادن دکمه کروز کنترل می‌توان آن‌را در مدار قرار داد و سرعت تنظیم شده توسط راننده را از حافظه سیستم، بازیابی کرد.
-شاید دکمه‌های Set/Accel ،Resume ،On/Off و Decelerate/Coast را روی ابزار کروز کنترل دیده باشید. محل قرارگیری این دکمه‌ها بسته به کارخانه سازنده خودرو، متفاوت است.
دکمه On/Off:
از آن‌جاکه سیستم کروز کنترل در اغلب خودروها به‌طور همیشگی فعال نیست، از این دکمه برای فعال‌سازی آن استفاده می‌شود.
دکمه Set/Accel:
پس از فعال‌سازی این ابزار، ابتدا باید با پدال گاز، سرعت خودرو را به میزان موردنظر افزایش دهید و سپس با فشار دادن دکمه Set، این سرعت را برای خودرو ثابت نگه دارید. از دکمه Accel که مخفف Accelerate و به معنای افزایش سرعت خودرو می‌باشد، برای افزایش سرعت خودرو به میزان یک کیلومتربرساعت در هر بار فشار دادن، استفاده می‌شود. پس از افزایش سرعت از این طریق، این سرعت به عنوان سرعت ثابت خودرو در نظر گرفته شده و جایگزین سرعت ثابت قبلی می‌شود.
دکمه Resume:
از این دکمه زمانی استفاده می‌کنیم که کروز کنترل را قبلاً از مدار خارج کرده باشیم و حال می‌خواهیم آن‌را مجدداً فعال کنیم. اگر به خاطر داشته باشید، کروز کنترل در حین فشار دادن پدال‌های ترمز (در خودروهای دنده اتوماتیک) یا کلاچ (در خودروهای دنده دستی) از مدار خارج می‌شود. با استفاده از این دکمه می‌توان سرعت ثابت قبلی را از حافظه فراخوانی و فعال کرد.
دکمه Decelerate/Coast:
این دکمه در واقع نقش معکوس دکمه Accel را ایفا می‌کند. به عبارتی، با فشار دادن این دکمه می‌توان سرعت خودرو را کاهش داد و آن‌را ثابت کرد.
دکمه Cancel:
برخی شرکت‌های خودروسازی به‌منظور خارج کردن موقتی کروز کنترل از مدار، این دکمه را درنظر گرفته‌اند. اما از آن‌جاکه با فشار دادن ترمز نیز می‌توان کروز کنترل را از مدار خارج کرد، در برخی خودروها این دکمه را نمی‌بینید.
