هر نوع ضربه، جراحت، شوک٬ آسیب و حادثه وارد شده بر بدن، در علم پزشکی، تروما (Trauma) محسوب میشود، مشروط به اینکه از خارج به بدن وارد شده باشد و عامل درونی، علت ایجاد آسیب نباشد. به عبارت دیگر تروما هر آسيبي است كه در اثر افزايش انرژي ورودي به بدن ايجاد مي‌شود. اين انرژي ممكن است از نوع ضربه‌اي، مكانيكي، حرارتي (سوختگي)، شيميايي يا انواع ديگر باشد.
اهمیت تفاوت این موضوع در اورژانس و فوریت‌های پزشکی مشخص میشود٬ مثلا در برخورد با بیمار دچار سنکوپ و یا شوک٬ اگر عامل، بیماری باشد٬ امدادگر به‌راحتی می‌تواند اقدام به جابجایی بیمار کند. ولی در شرایط تروما٬ به علت وجود احتمال آسیب‌های شدید مانند قطع نخاع٬ هرنوع جابجایی و حرکت بیمار بدون حمایت و ثابت نمودن بدن و توسط اشخاص غیر مجرب ممنوع است.
تروما را می‌توان براساس مکانیسم آسیب (حوادث ترافیکی، سقوط، حوادث منزل، ...)، محل آسیب ( سر، شکم و ...) و یا بر اساس ویژگی‌های عامل ایجادکننده تروما ( ترومای نافذ شکم ( با شئ بُرنده) یا ترومای غیرنافذ (بلانت) و همچنین ترومای حرارتی یا فشاری (باروتروما) و غیره) تقسیم بندی نمود.
بدنبال ضربه چه آسیب هایی ممکن است در مفصل ایجاد شود:
آسیب هایی که بدنبال ضربه به مفصل وارد میشود بترتیب شدت ضایعه دررفتگی، نیمه دررفتگی و کشیدگی یا رگ به رگ شدن مفصل است. البته شکستگی داخل مفصلی هم نوعی آسیب مفصل است که در این مورد به تفصیل در دیگر مقالات بحث شده است.
دررفتگی:
کلمه در رفتگی فقط در مورد مفصل بکار برده میشود. بسیاری اوقات شنیده میشود که استخوانی شکسته و دررفته است. استخوان شکسته، در نمیرود بلکه جابجا میشود. در هر مفصل، دو استخوان در کنار یکدیگر به گونه ای قرار گرفته اند که گرچه حرکت میکنند ولی نسبت به یکدیگر جابجا نمیشوند. به بیان دقیقتر زاویه آنها نسبت به یکدیگر قابل تغییر است ولی همیشه در تماس نزدیک با هم بوده و از هم دور نمیشوند.
دررفتگی وقتی بوجود میاید که ارتباط آناتومیک دو استخوان در ناحیه ای که با یکدیگر مفصل میشوند از بین رفته و دو استخوان، دیگر با یکدیگر تماس ندارند و نخواهند توانست به راحتی در کنار یکدیگر حرکت یکنواختی داشته باشند.
نیمه دررفتگی:
این کلمه هم مانند دررفتگی فقط در مورد مفصل بکار برده میشود و منظور از آن وضعیتی مشابه دررفتگی ولی خفیف تر از آن است. در نیمه دررفتگی قسمتهایی از سطح مفصلی دو استخوانی که یک مفصل را میسازند، همچنان با یکدیگر تماس دارند ولی به علت تماس ناکامل دو سطح مفصلی، حرکت هماهنگ و نرم دو سطح مفصلی در کنار یکدیگر از بین رفته، درد و محدودیت حرکتی بوجود میاید. این وضعیت معمولا در روماتیسم و یا در عفونت های مفصلی دیده میشود.
رگ به رگ شدن:
کلمه رگ به رگ شدن در مورد مفصل بکار برده میشود و برای فهم بهتر آن باید ابتدا توضیح مختصری در مورد لیگامان ها داده شود. لیگامان ها بافتهایی به شکل طناب یا نوار هستند که دو استخوانی را که با یکدیگر مفصل میشوند به هم وصل میکنند. لیگامان ها در کناره های سطوح مفصلی به استخوانها میچسبند و وظیفه آنها نگه داشتن دو سطح مفصلی در کنار یکدیگر است. بنابر این اهمیت زیادی در حفظ پایداری مفصل دارند. در رگ به رگ شدن، به علت حرکت شدید و نابهنجار مفصل این لیگامان ها بصورت ناکامل پاره میشوند و نتیجه آن درد و تورم در کنار مفصل، در نتیجه پارگی لیگامان و خونریزی ناشی از آن است. رگ به رگ شدن بطور شایعی در ناحیه مچ پا و در اثر پیچ خوردن مچ دیده میشود.
