مولتی لول مارکتینگ، بحث داغ و مفصلی است که طرفداران زیادی در سطح دنیا و از جمله ایران دارد.
اصل نتورک مارکتینگ یا MLM : نتورک مارکتینگ یا MLM در واقع زیرمجموعه کانال توزیعی به نام فروش مستقیم هستند؛ در فروش مستقیم، کالا یا خدمات مصرفی، خارج از مکان ثابت خرده فروشی، یعنی مغازه ها و فروشگاه ها، به طور مستقیم به مصرف کننده فروخته می شود. یعنی به جای عبور کالا از زنجیره ای از واسطه ها تا رسیدن به دست مغازه دار و از آنجا به مصرف کننده، کالا به فروشنده مستقیم (که می تواند هر کسی باشد) فروخته می شود و وی آن را با درصد سود مجازی که توسط شرکت تعیین می گردد به مصرف کننده نهایی می فروشد .
دسته بندی آن بر اساس تعداد سطوح فروشندگان مستقیم در طرح درآمدزایی یا طرح پاداش شرکت است.
1)طرحهای تک سطحی یا Single Level
2)طرحهای چند سطحی یا Multi Level
توضیح 1) طرح های تک سطحی : در این طرحها به فروشنده مستقیمی که با شرکت فروش مستقیم قرارداد بسته است، اجازه داده می شود تا برای یک سطح به عضوگیری بپردازد و بابت فروشهای فروشندگان مستقیم این سطح، پورسانت دریافت کند. در این حالت، افرادی که توسط یک فروشنده مستقیم به طرح معرفی شده اند نیز اجازه عضوگیری دارند و برای فروشهای اعضایی که وارد کرده اند می توانند پورسانت دریافت کنند اما فروشهای این افراد تازه وارد برای بالاسری بالاسریشان، پورسانتی به ارمغان نخواهد آورد. اجازه بدهید اینگونه بگویم: اگر من فرد فروشنده مستقیم (1)باشم و نفر(2 )را به طرح معرفی کنم و فرد (2) ،فرد(3) را وارد کند ۱ بابت فروشهای ۲ پورسانت می گیرد و ۲ بابت فروشهای ۳ و ۱ بابت فروشهای ۳ پورسانتی دریافت نمی کند. به چنین طرحی، تک سطحی یا Single level می گویند که البته طرفدار چندانی ندارد… .
توضیح 2)طرح های چند سطحی : در طرحهای پاداش چند سطحی به فروشنده مستقیم اجازه داده می شود تا علاوه بر دریافت سود از فروشهای افرادی که مستقیماً به طرح معرفی نموده (فرض می کنیم که اینها a باشند) (یعنی در طرح پاداش به عنوان معرف آنها شناخته می شود)، از فروشهای افرادی که توسط a معرفی می شوند نیز سود دریافت نمایند. البته بسته به نوع طرح پاداش شرکت، امکان دریافت پورسانت از فروشهای سطوح بیشتری نیز وجود خواهد داشت. به هر حال، نتیجه آن که به هر طرحی که در آن به فرد بابت فروشهای گروهی از افراد (حال چه فروش محصولات مصرفی چه خدمات مصرفی) بطور مستقیم به مصرف کنندگان و خارج از هر نوع فروشگاه (چه فروشگاههای فیزیکی معمول چه فروشگاههای آنلاین) پورسانت پرداخت می شود، نتورک مارکتینگ یا مولتی لول مارکتیگ یا MLM یا فروش مستقیم چند سطحی یا بازاریابی شبکه ای و یا بازاررسانی شبکه ای گفته می شود.
در تمام این عبارات باید به لفظ فروش دقت بسیار داشت؛ هرجا که فروشی صورت گرفت، پرداخت پورسانت بلامانع است و طرح، طرحی سالم است. اما خود فروش هم دردسر ساز است؛ چرا که منظور از فروش، فروش توسط شخص فروشنده مستقیم است نه فروشهای شرکت. یعنی خریداری کالا از سوی فروشنده مستقیم به منظور بازفروش از شرکت را نمی توان انجام فروش در نظر گرفت که منظور از فروش، ارائه کالا به مصرف کننده نهایی است. اما چون خود فروشنده مستقیم هم می تواند مصرف کننده کالا یا خدمات باشد بنابراین حجم منطقی مصرف خود فروشنده مستقیم را نیز می توان فروش نامید. یعنی مثلاً مصرف دو کرم مرطوب کننده یا یک پک ۳۰تایی از کپسولهای روی را می توان منطقی نامید اما آیا ده کرم مرطوب کننده حجم منطقی مصرفی توسط یک فرد هست؟ مسلماً خیر. پس با این حساب می توان فروش در فروش مستقیم را اینگونه تعریف نمود: مجموع مصرف منطقی کالا یا خدمات مصرفی شرکت و حجم فروخته شده به مشتریان خارج از طرح درآمدزایی شرکت.
