پایان نامه برای مقاطع کارشناسی، ارشد و دکتری طبق رشته تحصیلی تعریف می شود. دانشجویان ارشد و دکتری پس از گذراندن دوره تحصیلی خود باید با انجام پایان نامه صلاحیت علمی خود را به اثبات برسانند.
انجام پایان نامه در مقطع ارشد برای همه دانشجویان اجباری است. در واقع در دوره ارشد دانشجویان با انجام پایان نامه ارشد که ۶ واحد تحصیلی است کار تحقیقاتی انجام می دهند. انجام پایان نامه کارشناسی ارشد را می توان آخرین مرحله از این مقطع تحصیلی دانست.
پایان نامه دکتری یا رساله دکتری به عنوان کار پژوهشی در مقطع دکترا حساب می شود که دانشجو برای دریافت مدرک دکتری باید آن را به انجام برساند و پس از انجام رساله دکتری، از آن دفاع کند.